Boer en maatschappij
Door de eiwittransitie gaan we in de toekomst meer eiwitten uit bijvoorbeeld bonen, erwten en lupine produceren en eten. Dat is niet alleen beter voor het klimaat en de biodiversiteit, het biedt ook kansen voor de strategische positie van de Nederlandse landbouw. “We hebben alles in huis om een gidsland te worden in de eiwittransitie.”
De eiwittransitie houdt in dat we in ons voedingspatroon meer plantaardige eiwitten gaan gebruiken. Dus dat we vaker planten zoals bonen, erwten en lupine gaan eten in plaats van vlees, zuivel en andere dierlijke producten. De overheid streeft naar een verhouding van 60% plantaardig en 40% dierlijk. Op dit moment is die verhouding nog andersom: 40/60.
De eiwittransitie betekent dus niet dat er geen vlees of dierlijke producten meer worden gebruikt. Volgens Harm Vogels, projectleider gezonde planten bij ZLTO, gaat het er vooral om dat er in Nederland meer plantaardige eiwitten worden geproduceerd en geconsumeerd. “Op dit moment wordt in Nederland naar schatting 2.500 tot 4.000 hectare landbouwgrond gebruikt voor veldbonen. Dat moet veel meer worden voor de teelt van alle gewassen die veel plantaardige eiwitten opleveren, zoals bonen, lupine en erwten.”
De eiwittransitie is belangrijk omdat het voor consumenten bijdraagt aan een duurzamer voedingspatroon. Plantaardige eiwitten hebben over het algemeen een lagere ecologische voetafdruk dan dierlijke eiwitten, wat helpt om de CO2-uitstoot te verminderen en klimaatverandering tegen te gaan.
Vogels: “Vlinderbloemige gewassen, zoals veldbonen, hebben een klimaatpositieve impact als we die in Nederland telen. Ten eerste scheelt het alle uitstoot die bij de import van soja komt kijken. Daarnaast halen dit soort planten stikstof uit de lucht en slaan dat op in de bodem, waardoor boeren bij een volgende teelt geen of veel minder kunstmest hoeven te gebruiken. Dit bevordert de bodemgezondheid en biodiversiteit.”
Daarnaast is het ook goed voor onze internationale strategische positie als land, omdat we zelf meer regie krijgen over de voedselzekerheid in Europa. Voor Nederlandse boeren biedt de eiwittransitie ook kansen om hun bedrijfsvoering te diversifiëren. Door lokale eiwitrijke gewassen te telen, kunnen ze inspelen op de groeiende vraag naar duurzame en lokaal geproduceerde voedingsmiddelen. Vogels: “We willen zowel voor diervoeders als voor humane consumptie telen, omdat beide een grote klimaatpositieve impact hebben.”
Er zijn verschillende gewassen die goed groeien in Nederland en veel eiwitten bevatten. Voorbeelden hiervan zijn veldbonen, lupine, luzerne en erwten. Deze gewassen kunnen de eiwitten leveren die we nu uit soja halen. Ze kunnen zowel voor menselijke voeding als voor diervoeder worden gebruikt.
Een van de grootste uitdagingen is dat de opbrengst per hectare van gewassen zoals veldbonen en andere soortgelijke gewassen nog te laag is om winstgevend te zijn. Daarnaast is er weinig kennis en ervaring met deze teelt omdat het lange tijd niet gedaan is. Vogels: “De teelt moet weer helemaal opgebouwd worden. De kennis is weg. Veredeling is net weer eigenlijk opnieuw opgestart. Dus we werken nu met nieuwe rassen die we nog niet in de vingers hebben. Als een boer die gewassen gaat zaaien, is het nog heel erg passen en meten om een goede stabiele oogst te krijgen.”
Om de eiwittransitie succesvol te maken, is samenwerking nodig. Boeren moeten geholpen worden met kennis, subsidies en goede zaden. “Er is een goede stimulans nodig vanuit de overheid,” zegt Vogels.
Voor de voedselketen in Nederland betekent de eiwittransitie dat er nieuwe samenwerkingen moeten komen tussen boeren, verwerkers en winkels. Vogels: “Een goed voorbeeld is de samenwerking tussen boeren en Cosun, die nu al Nederlandse veldbonen gebruiken voor hun plantaardige producten. Ze maken een eiwitisolaat, dat gebruikt wordt voor plantaardig ijs en muffins.”
In Nederland is de Bean Deal een grote aanjager van de eiwitstrategie. Verschillende organisaties zoals overheden, provincies, bedrijven en boerenorganisaties werken samen aan zowel de teelt als de verwerking en consumptie van plantaardige eiwitten. “Ook werken ze samen aan nieuwe samenwerkingsverbanden.”
De eiwittransitie is een wereldwijd fenomeen, waarin Nederland als gidsland kan fungeren, denkt Vogels. “We hebben een vruchtbare bodem en een zeer innovatieve landbouwsector. We kunnen hier nieuwe soorten en manieren om te telen ontwikkelen die ook in de rest van de wereld kan worden toegepast.”
Dit artikel is geschreven door ZLTO.
